Στην εφημερίδα ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΗ δημοσιεύθηκε το παρακάτω άρθρο μου.
«Κράτος και ομάδες συμφερόντων στη
μεταπολιτευτική Ελλάδα»
του
Παπαγιάννη Δονάτου
Καθηγητή του Ευρωπαϊκού Δικαίου στο
Πάντειο Πάν/μιο
Δανείζομαι τον τίτλο των παρακάτω σκέψεων από τη μαχητική
αρθρογραφία του Σπύρου του Εργολάβου στις φιλόξενες στήλες της ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΗΣ. Τον
διαβάζω με προσοχή και αναπολώ με νοσταλγία το νεαρό καθηγητή στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων, εκεί που ο Σπύρος Εργολάβος
κανοναρχούσε σε μια αληθινή μυσταγωγία, μέσα από την οποία μυούσε εμάς τους
άγουρους τότε μαθητές στο μεγαλείο του αρχαιοελληνικού λόγου. Εκείνο το πρωτόγνωρο
διδασκαλικό πάθος χαρακτηρίζει ακόμα και σήμερα τα κείμενα του καλού μου δάσκαλου,
ιδίως όταν αναφέρεται στα κληροδοτήματα, για την προστασία των οποίων αφιέρωσε
μια ολόκληρη ζωή.
Γράφει σε ένα πρόσφατο κείμενό του με τον παραπάνω τίτλο ο
κος Εργολάβος: «Πέρασαν 40 ολόκληρα
χρόνια μετά την πτώση της χούντας ….και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη
χώρα μας. Χρόνια στην ουσία χαμένα, γιατί όπως γράφει στο πρόσφατο βιβλίο του
με τίτλο «κράτος και ομάδες συμφερόντων» ο καθηγητής στο Πάντειο Πανεστήμιο
Χρυσάφης Ιορδάνογλου, όλα αυτά τα χρόνια στη χώρα μας κυριάρχησαν ένα «κράτος
πελατειακό κομματοκρατία, κράτος ισχυρό (για τους ανθρώπους της εξουσίας» και
μια αδύναμη κοινωνία πολιτών».
Στην πτωχευμένη Ελλάδα του 2014 η παραπάνω άποψη φαίνεται να
είναι μάλλον η κρατούσα, χωρίς να έχω δημοσκοπικές αποδείξεις επ’ αυτού. Δεν
έχω όμως καμιά αμφιβολία. Η συγκεκριμένη άποψη είναι απόλυτα ισοπεδωτική και
αποτελεί το υπόστρωμα, πάνω στο οποίο φύτρωσαν και ζωογονήθηκαν οι ακραίες
θέσεις που χαρακτηρίζουν σήμερα το πολιτικό μας σύστημα. Καθώς η ισοπέδωση στη λαϊκή αντίληψη είναι απόλυτη,
εύκολα δημιουργήθηκε μια επίσης απλουστευτική συλλογιστική αφετηρία: αφού 40 χρόνια πήγαν χαμένα
με την κομματοκρατία και το πελατειακό κράτος, ας δοκιμάσω κάτι άλλο, το οποίο
συνοδευόμενο με υπερδιπλάσιες (σε σύγκριση με το παρελθόν) δόσεις λαϊκισμού και
τόνους ανορθολογισμού δημιούργησε το σημερινό εκρηκτικό μείγμα στην πολιτική
μας ζωή.
Το ερώτημα, κατά συνέπεια είναι καταλυτικής σημασίας. Πήγαν
πράγματι χαμένα τα 40 χρόνια της μεταπολίτευσης; Μια φρόνιμη, ψύχραιμη και
στοιχειωδώς αντικειμενική αναδίφηση στα περασμένα 40 χρόνια δίνει νομίζω με
ενάργεια την απάντηση. Όχι, τα χρόνια της μεταπολίτευσης δεν πήγαν χαμένα. Θα
τολμούσα να πω μάλιστα ότι συγκριτικά, από γενέσεως του ελληνικού κράτους,
εντάσσονται ίσως στα πιο δημιουργικά της νεοελληνικής ιστορίας.
Αλήθεια, τι ήταν η Ελλάδα στα προδικτατορικά και δικτατορικά
χρόνια; Θυμίζω μονάχα το αυταρχικό -
αστυνομικό κράτος, τις βασιλικές αυθαιρεσίες, τις εκλογές βίας και νοθείας, την
θεωρία του κηπουρού, όπου ο βασιλιάς μπορούσε να διορίσει πρωθυπουργό ακόμα και
τον κηπουρό του!. Το βιοτικό και πνευματικό επίπεδο του λαού ήταν ισάξιο μιας
τριτοκοσμικής χώρας, ενώ η μετανάστευση αποτέλεσε τη μοναδική και ταυτόχρονα
οδυνηρή λύση στο πρόβλημα της εκτεταμένης ανεργίας.
Αυτή τη θλιβερή πραγματικότητα διαδέχθηκε η μεταπολίτευση.
Και κατά τη 40χρονη διάρκειά της επιτελέστηκε έργο αξιοθαύμαστο. Πέρα από το θαύμα της ομαλής μετάβασης στη
δημοκρατία χωρίς αίμα και αναταραχές,
έθεσε τις συνταγματικές βάσεις για μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή δημοκρατία.
Κατάργησε τη βασιλεία, στέριωσε τους δημοκρατικούς θεσμούς. Η χώρα γνώρισε για πρώτη φορά στην ιστορία
της μια 40χρονη αδιατάρακτη δημοκρατική λειτουργία. Τα κόμματα εκφράζοντας την
ανόθευτη λαϊκή θέληση εναλλάσσονται απρόσκοπτα στην κυβερνητική εξουσία. Αυτό
που σήμερα θεωρείται ως αυτονόητο δεν ήταν καθόλου τέτοιο στην προδικτατορική
Ελλάδα. Δεν διατείνομαι ότι η
μεταπολιτευτική μας δημοκρατία είναι άριστη. Έχει πολλές αδυναμίες. Είναι όμως
ασυγκρίτως καλύτερη από την σχεδόν ανύπαρκτη προδικτατορική.
Λύσαμε το γλωσσικό
μας πρόβλημα που ταλάνισε γενεές Ελλήνων με την υιοθέτηση μιας και μοναδικής
επίσημης και ανεπίσημης γλώσσας, στεριώσαμε την ενότητα του ελληνικού λαού με
την αναγνώριση όλων των αγώνων του για την εθνική του ακεραιότητα, της εθνικής
αντίστασης συμπεριλαμβανομένης.
Η χώρα εντάχθηκε ως ισότιμος εταίρος στο μεγαλύτερο
υπερεθνικό οργανισμό του κόσμου, την τότε ΕΟΚ και σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση και
στη συνέχεια σε μια Νομισματική Ένωση,
υιοθετώντας ένα από τα ισχυρότερα νομίσματα του κόσμου. Επιβάλαμε μέσω της
συμμετοχής μας σ’ αυτόν τον οργανισμό και την ένταξη της Κύπρου, ένταξη που
διαφορετικά θα ήταν αδύνατη. Η όσμωση
αυτή με τις πιο προηγμένες δημοκρατίες, έφερε στον τόπο μας πρωτόγνωρους
θεσμούς. Θυμίζω μερικούς: η κατάργηση της προίκας και η αναμόρφωση ολόκληρου
του οικογενειακού δικαίου με την εισαγωγή του πολιτικού γάμου, η αποτελεσματική
προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ιδίως η αναγνώριση και η θεμελίωση της
ισότητας των δύο φύλων, η προστασία των προσωπικών δεδομένων και τόσα άλλα. Να
θυμίσω επίσης το σύστημα υγείας ιδίως με τα πρωτοβάθμια κέντρα υγείας, τα
πανεπιστήμια που από τρία προδικτατορικά ξεπερνούν σήμερα τα 20 και τόσα άλλα,
η απαρίθμηση των οποίων θα απαιτούσε ολόκληρες σελίδες.
Από όλα αυτά και πρωτίστως από την ένταξη της χώρας στην
Ευρωπαϊκή Ένωση, εισέρρευσαν στην εθνική οικονομία τεράστιοι πόροι, οι οποίοι
παρά την εκτεταμένη λαθροχειρία, δημιούργησαν μια πρωτόγνωρη ανάπτυξη για τον
τόπο. Όποιος δεν το βλέπει ή εθελοτυφλεί ή κερδοσκοπεί. Αντί άλλων αποδείξεων
θα περιοριστώ σε μια συγκριτική αναφορά στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, το χωριό
μου την Πετροβίτσα Θεσπρωτίας. Μέχρι την πτώση της δικτατορίας για να πάω στο
γυμνάσιο έπρεπε να περπατήσω μια απόσταση 3 χιλιομέτρων από το χωριό μέχρι τη
στάση στην εθνική οδό Ιωαννίνων -
Ηγουμενίτσας. Αν είχα και πράγματα, έπρεπε οι γονείς μου να τα μεταφέρουν με το
μουλάρι μέχρι τη στάση. Η μάνα μου
πήγαινε με τη βουτσέλα ζαλωμένη στη βρύση για νερό.
Σήμερα 40 χρόνια μετά, στην
Πετροβίτσα υπάρχει ασφαλτοστρωμένος δρόμος που πηγαίνει όχι στο κέντρο του
χωριού, αλλά σε κάθε σπίτι ξεχωριστά, υπάρχει ύδρευση, (ηλεκτρικό ρεύμα είχαμε
πάρει ένα χρόνο νωρίτερα επί δικτατορίας, αλλά ψυγείο δεν είχαμε), τηλέφωνο και σύνδεση Internet με δωρεάν wi fi . Σε
κάθε σπίτι υπάρχουν τουλάχιστον 2- 3 τηλεοράσεις, δυο τουλάχιστον αυτοκίνητα,
και κάθε ένας κάτοικος έχει τουλάχιστον από ένα κινητό στην τσέπη του. Αυτή η Πετροβίτσα
όπως και η Θεσπρωτία και η Ήπειρος ολόκληρη, κατατάσσεται σήμερα στις φτωχότερες (μια θέση μπροστά από τα νησιά του ανατολικού
Αιγαίου) περιοχές της ελληνικής πατρίδας με βάση όλα τα στατιστικά δεδομένα……
Αν κάποιος θέλει όλα αυτά να τα αμφισβητήσει ή να
υποστηρίξει στρεψόδικα ότι τάχα αυτά θα γινόταν έτσι κι’ αλλιώς με βάση τη
θεωρία του αυτόματου πιλότου και της γενικότερης ανάπτυξης, τότε θα του
υποδείξω να επισκεφτεί τις τρεις γειτονικές χώρες που περιβάλλουν την πατρίδα μας. Την Αλβανία,
τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Ας δει εκεί το επίπεδο ζωής και τους
δημοκρατικούς θεσμούς που απολαμβάνουν οι κάτοικοι αυτών των χωρών σήμερα και ας
τα συγκρίνει όχι με τα χτεσινά δικά μας, αλλά με τα σημερινά. Με αυτά της πτωχευμένης Ελλάδας. Η
σύγκριση αποβαίνει καταλυτική υπέρ της
πτωχευμένης Ελλάδας!!!
Διαισθάνομαι την αντίδραση του αναγνώστη. Έστω, ας τα
δεχτούμε αυτά, αλλά δεν μας λες τι και ποιος έφταιξε και αυτή η πορεία αντί να
συνεχιστεί ανοδικά, ανακόπηκε και φτάσαμε στο χείλος του γκρεμού. Αυτοί που μας
κυβέρνησαν δεν έφταιξαν; Αυτοί δε φέρουν την ευθύνη; Δεν θα καταχραστώ τις
στήλες της ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΗΣ. Σε ένα επόμενο φύλλο της θα απαντήσω στο ερώτημα,
ανιχνεύοντας την κομματοκρατία, το
πελατειακό κράτος και την …. αδύναμη ελληνική κοινωνία!.
