Της μικρής πατρίδας (2)

Στην τοπική εφημερίδα "Θεσπρωτών Διαβούλευση" δημοσιεύθηκε τα παρακάτω άρθρο μου, που από ότι είδα και στο διαδίκτυο προκάλεσε αντιδράσεις. Διαβάστε το.

ΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΊΟ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
                 Του Παπαγιάννη Δονάτου
                      Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Στο ειρηνοδικείο Παραμυθιάς είχα την ευκαιρία να δικάσω μια υπόθεση στην οποία παρέστην ως νομικός παραστάτης. Η έκπληξή μου ήταν διττή: πρώτα, γιατί καθ΄ όλη την διάρκεια του μήνα  στο εν λόγω δικαστήριο δεν είχε δικαστεί καμιά υπόθεση (η δική μου ήταν η πρώτη) και δεύτερο, γιατί το ειρηνοδικείο στεγάζονταν σε ένα εξαιρετικά μοντέρνο και σύγχρονο δημόσιο κτίριο.  

Πρόσφατα μου έστειλαν σε βίντεο απεικόνιση δυναμικών κινητοποιήσεων του Δήμου Σουλίου με αίτημα τη μη κατάργηση του εν λόγω ειρηνοδικείου και τη σύμπτυξή του με το αντίστοιχο της Ηγουμενίτσας. Η κινητοποίηση εκδηλώθηκε με αποκλεισμό του ειρηνοδικείου από σκαπτικό μηχάνημα του Δήμου και συνοδεύτηκε με πάλλουσες από ιερή αγανάκτηση δηλώσεις της δημάρχου Σουλίου αλλά και της εκεί δημοτικής αντιπολίτευσης (οποία σύμπνοια!) να μη διαπραχθεί το έγκλημα σε βάρος του Δήμου και των προοπτικών ανάπτυξής του, σε βάρος των ακριτών, δημοτών του, από μια ανάλγητη, μνημονιακή κυβέρνηση και ένα σωρό άλλα σπαραξικάρδια.

Η συγκεκριμένη αντίδραση δεν είναι μοναδική, δεν αφορά μονάχα το Δήμο Σουλίου, αλλά εξ’ ίσου και το Δήμο Ηγουμενίτσας (π.χ. μη κατάργηση του ΤΕΙ κλπ) και γενικά σύμπασα την ελληνική κοινωνία. Η αντίδραση αυτή αναδύει μια εδραιωμένη λογική, απεικονίζει μια άλλη εποχή που ευτυχώς φεύγει. Αποπνέει μια πολιτική σκέψη τοπικιστική, κρατικίστικη, δημοσιοϋπαλληλική. Είναι η κυριαρχούσα αντίληψη που επικράτησε στην ελληνική κοινωνία και η οποία πρωτίστως και κυρίως ευθύνεται για τα σημερινά μας χάλια.

Ας αναψηλαφήσουμε μαζί την ελληνική κοινωνία στο μικρόκοσμο της Θεσπρωτίας. Ο άνεργος της δεκαετίας του 1960 μεταναστεύει στη Γερμανία. Τις αιματηρές του οικονομίες τις επενδύει σε ένα τριώροφο στην Ηγουμενίτσα (το ισόγειο για μαγαζί, έναν για τα γεράματά του, έναν για τα παιδιά του και έναν για νοίκιασμα). Οι μετανάστες όμως ήταν πολλοί και τα τριώροφα έγιναν πολλά σε σύγκριση με τις οικιστικές ανάγκες της πόλης, έτσι ώστε η επένδυση και κατά συνέπεια οι οικονομίες μιας ολόκληρης ζωής να κινδυνεύουν να χαθούν. Την προφανώς εσφαλμένη επένδυση του ιδιώτη, όφειλε τώρα το κράτος να την περισώσει. («Που είναι το κράτος» ολοφύρεται ο νεοέλληνας, όταν το νευριασμένο για την υποκρισία του ρέμα παρασέρνει το οίκημά του, που προκλητικά και παράνομα το ‘χτισε πάνω του ο ολοφυρόμενος συμπατριώτης μας). Πως θα την σώσει όμως την λάθος επένδυση του ιδιώτη το κράτος;  Δυστυχώς με μαυρογιαλούρικη λογική, γιατί διαφορετικά δεν υπάρχει διάσωση με όρους ορθού λόγου. Δεν έχουμε ανθρώπους να νοικιάσουν τα διαμερίσματα; Να φέρουμε. Πως; Ιδρύοντας ένα ΤΕΙ. Και αν, διάολε, οι κλώνοι μας δεν είναι για γράμματα και έτσι πάλι οι προσφερόμενοι ενοικιαστές δεν καλύπτουν τα προσφερόμενα διαμερίσματα; Έ, να μάθουν γράμματα με το στανιό και εκείνοι που γράφουν κάτω από το «δέκα» στις πανελλήνιες εξετάσεις.

Να η λύση λοιπόν. Απλή, γιατί οι σύνθετες απαιτούν κόπο και διανοητική καταπόνηση. ΤΕΙ στην Ηγουμενίτσα λοιπόν για να νοικιάσουν τα διαμερίσματά τους οι κάτοικοί της, για να πουλήσουν φραπέ οι ενοικιαστές των καφετεριών στο ισόγειο.  Οικοδόμηση κτιρίου στη συνέχεια για να στεγαστούν τα ΤΕΙ αλλά και να βρουν δουλειά οι οικοδόμοι μας. Ανώτατα τα ΤΕΙ στη συνέχεια για να αποκτήσουν ακαδημαϊκό τίτλο οι δάσκαλοι των ΤΕΙ, αλλά και να έχουν ένα βαρύτερο χαρτί στα χέρια τους οι πτυχιούχοι του. Οι κλώνοι μας. Καλά, «κι’ εμείς οι Παραμυθιώτες, τίποτα;» ακούστηκε από την άλλη γωνιά. Ε, πάρτε και σεις ένα ειρηνοδικείο, ήταν και πάλι η απλή λύση. Και πάει λέγοντας ….

Κανείς μας όμως δεν σκέφτηκε δυστυχώς, ότι είναι ωραίο και εύκολο και ευχάριστο να αλλάζουμε υπηρεσίες μεταξύ μας, αλλά, διάολε, πρέπει και κάποιος να παράγει, να δημιουργεί υπεραξία για να μπορούμε να ζήσουμε. Αυτή η λεπτομέρεια επί 40 χρόνια μας διέφυγε παντελώς, γιατί οι όποιες ανάγκες μας καλύπτονταν από μεταναστευτικό συνάλλαγμα, από πακέτα Ντελόρ και από έναν άκριτο και εύκολο δανεισμό, όταν το χρήμα έγινε λόγω ΟΝΕ πολύ φτηνό.

Η φούσκα όμως πάντοτε σκάει. Το ψέμα τελείωσε. The game is over. Αν μετά από όλη αυτή την εμπειρία των τριών τελευταίων χρόνων ως λαός δεν καταλάβαμε τίποτα και πιστεύουμε ακόμα ότι η λύση είναι το ειρηνοδικείο, τότε είμαστε άξιοι της τύχης μας. Είμαστε θλιβεροί τόσο σαν λαός όσο και σαν εκπροσώπησή του. Άξιοι ενός ακόμα ισχυρότερου σοκ, καταστροφικού, μη πάει τότε και συνέλθουμε.

Θεωρώ το σοκ απαραίτητο πλέον, ως ύστατη ελπίδα μήπως ως λαός αναστοχαστούμε και υιοθετήσουμε τους κανόνες του ορθού λόγου, μεγαλειώδη άλλωστε ελληνική κληρονομιά στην ανθρωπότητα. Να προβληματιστούμε για παράδειγμα πάνω σε μια σειρά δυνατοτήτων που πλουσιοπάροχα ο τόπος μας παρέχει. Σημειώνω ενδεικτικά: τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να αναδείξουμε ένα από τα καλύτερα ποιοτικά λάδια που παράγουμε παρόχθια του Καλαμά; Πως θα μπορούσαμε να το εντάξουμε στα ΠΟΠ (Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης); Πως και τι χρειάζεται ο κτηνοτρόφος μας για να αναδείξει εκπληκτικά τοπικά κτηνοτροφικά προϊόντα που το τόπος μας παράγει; Ποια ήταν η εμπειρία άλλων δήμων και περιφερειών για την ανάδειξη του αγροτοτουρισμού; Δημιουργήσαμε έστω μια ελάχιστη υποδομή προς αυτή την κατεύθυνση; Πως θα μπορούσαμε να τη βελτιώσουμε περαιτέρω; Αν έρθει ένα κρουαζιερόπλοιο στην Ηγουμενίτσα πως θα μπορούσε ο αποβιβαζόμενος να επιχειρήσει μια στοιχειώδη βόλτα στην περιοχή; Προς τα πού; Γιατί; Τι πρέπει να κάνουμε με τη γειτονιά μας (Αλβανία) και τις τεράστιες δυνατότητες που ανοίγονται από αυτή την γειτνίαση; Προβληματιστήκαμε καθόλου για την Τοπική Διασυνοριακή Συνεργασία και τις αντίστοιχες δυνατότητες που αυτή παρέχει;

Οι προβληματισμοί είναι πολλοί. Και οι λύσεις δεν απαιτούν πάντοτε χρήματα. Προπάντων όμως απαιτούν γνώση, προβληματισμό, σχεδιασμό, επιμονή. Σε κάθε όμως περίπτωση πλήρη ρήξη με το χθες και την πολιτική σκέψη που μας καταδίκασε.   

ΥΓ. 1. Είναι καιρός να αφυπνιστούμε. Να αναστοχαστούμε ως άτομα και ως κοινωνία. Στις δημοκρατίες οι λαοί δεν είναι ανεύθυνοι. Μόνο οι βασιλείς και οι ανώτατοι άρχοντες είναι ανεύθυνοι. Ο λαός «εν στενή εννοία» όπως μαθαίνουμε στο Συνταγματικό Δίκαιο, είναι το ανώτατο όργανο σε κάθε δημοκρατικό πολίτευμα και εξ αυτού ο πρώτος υπεύθυνος. Όλα τ’ άλλα είναι χυδαία εκμετάλλευση του «λαού» και στο όνομα του «λαού».

Ο hypocrite lecteur  θα μου αντιτείνει: τελικά εκείνοι (οι πολιτικοί μας) που τα αποφάσιζαν, φταίνε. Θα του αντιτάξω: αν κάποιος παλαβός ζητούσε την ψήφο του Θεσπρωτού και του έλεγε ότι «εγώ δεν πρόκειται να σου φκιάξω ΤΕΙ, ούτε ειρηνοδικείο, δεν πρόκειται να σου διορίσω το μονάκριβο παλληκάρι σου στο Δημόσιο», θα έβρισκε την ψήφο του στην κάλπη;

2. Καθυστερημένα, αλλά είμαι υποχρεωμένος. Ευχαριστίες από καρδιάς στον υποψήφιο του ΣΥΡΙΖΑ κ. Κάτση, γιατί χάρη στους ηρωικούς αγώνες του και τις μαθητικές καταλήψεις του, το Πάντειο διατηρήθηκε ως πανεπιστήμιο κι’ εγώ ως ακαδημαϊκός δάσκαλος…. Noblesse oblige. 

"Αθηνά" ή "Αθηνούλα";

Η απάντηση στο ερώτημα είναι προφανώς "Αθηνούλα" και ο επισκέπτης της σελίδας καταλαβαίνει ότι αναφέρομαι στις ανακοινώσεις του υπουργού Παιδείας για το σχέδιο "Αθηνά", δηλ. στο σχέδιο για τη μείωση των ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας.

Δυστυχώς η κυβέρνηση και ο υπουργός της δεν τολμούν τη μεγάλη τομή. Και τομή αυτή τη στιγμή είναι μόνο μία: περιορισμός κατά το ήμισυ των πανεπιστημιακών τμημάτων που σήμερα λειτουργούν ανά την επικράτεια και αποχαρακτηρισμός των ΤΕΙ ως ανωτάτων ιδρυμάτων με παράλληλη μείωση του χρόνου σπουδών σε αυτά. Δεν αντέχει η ελληνική οικονομία αυτόν τον γιγαντιαίο αριθμό ανωτάτων πνευματικών ιδρυμάτων. Με βάση τα διεθνή standards (ένα πανεπιστήμιο ανά 1.300.000 κάτοικοι) η ελληνική πολιτεία δεν θα μπορούσε να διαθέτει πάνω από επτά ΑΕΙ.

Αντιλαμβάνομαι ότι πολιτικά μια τέτοια λύση πονάει. Πρέπει να καταλάβουν όμως οι κυβερνώντες ότι οι μισοβέζικες λύσεις τελικά πονούν περισσότερο και προκαλούν περισσότερο κακό στο γενικό συμφέρον.